Το παρακάτω κείμενο αποτελεί την πρώτη μετάφραση στα ελληνικά μιας συνέντευξης που έδωσε ο Τσε Γκεβάρα στο περιοδικό Monthly Review το 1961.
Οι παρακάτω ερωτήσεις υποβλήθηκαν στον Κομαντάντε Γκεβάρα από τον Λίο Χάμπερμαν κατά τη διάρκεια της εισβολής στον Κόλπο των Χοίρων. Οι απαντήσεις δόθηκαν στο τέλος του Ιουνίου του 1961 – Οι συντάκτες
(1) Οι σχέσεις της Κούβας με τις ΗΠΑ έχουν φτάσει στο χείλος του γκρεμού ή υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να βρεθεί συμβιβαστική λύση;
Η ερώτησή σας έχει δύο απαντήσεις: μια πρώτη, την οποία μπορούμε να ονομάσουμε φιλοσοφική, και μια δεύτερη, πολιτική. Η φιλοσοφική απάντηση είναι ότι οι επιθετικές διαθέσεις του βορειοαμερικάνικου μονοπωλιακού καπιταλισμού και η ταχύτατη μεταλλαγή του προς το φασισμό καθιστά οποιουδήποτε είδους συμφωνία αδύνατη. Και οι σχέσεις μας αναγκαστικά θα παραμείνουν τεταμένες ή θα χειροτερέψουν μέχρι την τελική καταστροφή του ιμπεριαλισμού. Η άλλη, η πολιτική απάντηση, διαβεβαιώνει ότι δεν είμαστε εμείς υπαίτιοι για τις κακές σχέσεις μας με τις ΗΠΑ, και ότι, όπως έχουμε πολλές φορές αποδείξει, τελευταία φορά μάλιστα μετά την ήττα τους κατά την απόβαση στην Ακτή του Γκιρόν, είμαστε έτοιμοι για οποιουδήποτε είδους συμφωνία ως ίσος προς ίσον με την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
(2) Οι ΗΠΑ θεωρούν υπεύθυνη την Κούβα για τη ρήξη των μεταξύ τους σχέσεων ενώ η Κούβα κατηγορεί τις ΗΠΑ. Ποιο μερίδιο ευθύνης, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να αποδοθεί δίκαια σε σας; Εν ολίγοις, τι λάθη έχετε κάνει στους χειρισμούς σας όσον αφορά τις σχέσεις σας με τις ΗΠΑ;
Πολύ λίγα, πιστεύουμε. Πιθανόν σε τυπικά ζητήματα. Αλλά έχουμε την ακλόνητη πεποίθηση ότι έχουμε ενεργήσει για λογαριασμό μας με δίκαιο τρόπο, και ότι έχουμε προστατέψει τα συμφέροντα του λαού μας σε κάθε μας ενέργεια. Το πρόβλημα είναι ότι τα συμφέροντά μας, δηλαδή αυτά του λαού μας, και τα συμφέροντα των βορειοαμερικάνικων μονοπωλίων βρίσκονται σε σύγκρουση.
(3) Αν υποθέσουμε ότι οι ΗΠΑ αποφασίσουν να τσακίσουν την κουβανέζικη επανάσταση, ποιες είναι οι πιθανότητες να λάβουν βοήθεια από τον Οργανισμό Αμερικάνικων Κρατών;
Τα πάντα εξαρτώνται από το τι εννοούμε με τη λέξη «τσακίσουν». Αν σημαίνει τη βίαιη καταστροφή του επαναστατικού καθεστώτος με την – άμεση δε – βοήθεια του Οργανισμού Αμερικάνικων Κρατών, πιστεύω ότι υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα, επειδή η ιστορία δεν γίνεται να αγνοηθεί. Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής κατανοούν την αξία της έμπρακτης αλληλεγγύης μεταξύ των φιλικών χωρών, και δεν θα ρίσκαραν μια τόσο ριζική στροφή στην πολιτική τους.
(4) Στις διεθνείς της σχέσεις, η Κούβα συντάσσεται με το μπλοκ των αδέσμευτων ή των Σοβιετικών;
Η Κούβα συντάσσεται με το δίκαιο. Ή, όντες λιγότερο απόλυτοι, με αυτό που αντιλαμβάνεται ως δίκαιο. Δεν ασκούμε πολιτική με μπλοκ, γι’ αυτό δεν μπορούμε να συνταχθούμε με το μπλοκ των αδέσμευτων, και για τον ίδιο λόγο, δεν ανήκουμε στο σοσιαλιστικό μπλοκ. Αλλά οπουδήποτε προκύψει ζήτημα υπεράσπισης του δικαίου, εκεί θα δώσουμε την ψήφο μας – ακόμα και συντασσόμενοι με τις ΗΠΑ, αν ποτέ αυτή η χώρα αναλάβει το ρόλο του υπερασπιστή του δικαίου.
(5) Ποιο είναι το μεγαλύτερο εσωτερικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κούβα;
Είναι δύσκολο να αξιολογηθούν τα προβλήματα επακριβώς. Μπορώ να αναφέρω αρκετά: το μιλιταριστικό πνεύμα που υπάρχει ακόμα στην κυβέρνηση· η απουσία κατανόησης εκ μέρους ορισμένων κομματιών του λαού της ανάγκης για θυσίες· η έλλειψη ορισμένων πρώτων υλών για τη βιομηχανία και κάποιων μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών, που έχουν ως αποτέλεσμα αναπόφευκτες θυσίες· η αβεβαιότητα όσον αφορά το πότε θα λάβει χώρα η επόμενη ιμπεριαλιστική επίθεση· η αρρυθμία στην παραγωγή που προκλήθηκε από τη γενική επιστράτευση. Αυτά είναι μερικά από τα προβλήματα που μας απασχολούν κατά περιόδους, αλλά, αντί να μας φέρνουν σε αμηχανία, μας βοηθούν να εθιστούμε στις δυσκολίες του αγώνα.
(6) Πώς εξηγείτε τον ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό Κουβανών αντεπαναστατών και τη λιποταξία τόσο πολλών πρώην επαναστατών;
Οι επαναστάσεις δρουν κατά κύματα. Όταν ο κ. Χάμπερμαν έκανε αυτή την ερώτηση, πιθανό να ήταν ακριβής, αλλά σήμερα οι αντεπαναστάτες είναι λιγότεροι απ’ ότι πριν την απόβαση στην Ακτή του Γκιρόν. Η αντεπαναστατική επίθεση κλιμακωνόταν με αργό ρυθμό μέχρι που έφτασε στο αποκορύφωμά της στην Ακτή του Γκιρόν. Τότε ηττήθηκε και έπεσε αυτόματα στο μηδέν. Τώρα που προσπαθεί ξανά να σηκώσει κεφάλι και να καταφέρει νέα πλήγματα, ο σκοπός μας είναι να τσακίσουμε τους αντεπαναστάτες.
Οι λιποταξίες περισσότερο ή λιγότερο εξεχουσών προσωπικοτήτων οφείλονται στο γεγονός ότι η σοσιαλιστική επανάσταση άφησε πίσω της τους καιροσκόπους, τους φιλόδοξους και τους δειλούς και τώρα προχωρά μπροστά προς ένα νέο καθεστώς απαλλαγμένο από αυτή την κατηγορία σκουληκιών.
(7) Μπορούν οι χώρες της Λατινικής Αμερικής να λύσουν τα προβλήματά τους διατηρώντας το καπιταλιστικό σύστημα, ή πρέπει να ακολουθήσουν το μονοπάτι του σοσιαλισμού όπως έχει κάνει η Κούβα;
Για μας είναι βασικό ότι πρέπει να ακολουθήσουν το δρόμος της σοσιαλιστικής επανάστασης, να καταργήσουν την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, να αναλάβει το κράτος τον οικονομικό σχεδιασμό, και κάθε είδους κοινωνική πρόνοια να τεθεί στην υπηρεσία της κοινότητας.
(8) Οι ατομικές ελευθερίες, δυτικού τύπου, έχουν τελειώσει οριστικά με την κυβέρνησή σας στην εξουσία;
Αυτό εξαρτάται από το για τι ατομικά δικαιώματα μιλάμε – το ατομικό δικαίωμα, για παράδειγμα, των λευκών να αναγκάζουν τους νέγρους να κάθονται στο πίσω μέρος ενός λεωφορείου· το δικαίωμα των λευκών να κρατάνε τους νέγρους μακριά από μια παραλία ή να τους έχουν αποκλείσει από μια συγκεκριμένη λωρίδα της· το δικαίωμα της Κου Κλουξ Κλαν να δολοφονεί οποιονδήποτε νέγρο κοιτάξει μια λευκή γυναίκα· το δικαίωμα ενός Φόμπους με μια λέξη, ή ίσως το δικαίωμα ενός Τρουχίγιο, ενός Σομόζα, ενός Στρόεσνερ ή ενός Ντουβαλιέρ. Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαζόταν να οριστεί η έννοια «ατομικά δικαιώματα» με μεγαλύτερη ακρίβεια, για να ξέρουμε αν περιλαμβάνει και το δικαίωμα να καλωσορίζουμε εκστρατείες αντιποίνων που εξαπολύει μια χώρα στο βορρά.
(9) Σε τι είδους πολιτικό σύστημα προσβλέπετε για την Κούβα αφού παρέλθει η παρούσα ειδική περίοδος αναδιοργάνωσης και ανασυγκρότησης;
Σε γενικές γραμμές μπορεί να ειπωθεί ότι μια πολιτική δύναμη η οποία επαγρυπνεί για τις ανάγκες της πλειοψηφίας του λαού πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με το λαό και να ξέρει πώς να εκφράσει αυτό που ο ίδιος, μέσω της πολυφωνίας του, μόνο να υποδείξει μπορεί. Το πώς θα το επιτύχουμε αυτό είναι ένα πρακτικό καθήκον που θα μας πάρει κάποιο χρόνο. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η παρούσα επαναστατική περίοδος πρέπει να συνεχιστεί για ορισμένο χρονικό διάστημα ακόμα, και δεν είναι εφικτό να μιλάμε για δομική ανασυγκρότηση ενόσω η απειλή πολέμου στοιχειώνει το νησί μας.
Οι παρακάτω ερωτήσεις υποβλήθηκαν στον Κομαντάντε Γκεβάρα από τον Λίο Χάμπερμαν κατά τη διάρκεια της εισβολής στον Κόλπο των Χοίρων. Οι απαντήσεις δόθηκαν στο τέλος του Ιουνίου του 1961 – Οι συντάκτες
(1) Οι σχέσεις της Κούβας με τις ΗΠΑ έχουν φτάσει στο χείλος του γκρεμού ή υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να βρεθεί συμβιβαστική λύση;
Η ερώτησή σας έχει δύο απαντήσεις: μια πρώτη, την οποία μπορούμε να ονομάσουμε φιλοσοφική, και μια δεύτερη, πολιτική. Η φιλοσοφική απάντηση είναι ότι οι επιθετικές διαθέσεις του βορειοαμερικάνικου μονοπωλιακού καπιταλισμού και η ταχύτατη μεταλλαγή του προς το φασισμό καθιστά οποιουδήποτε είδους συμφωνία αδύνατη. Και οι σχέσεις μας αναγκαστικά θα παραμείνουν τεταμένες ή θα χειροτερέψουν μέχρι την τελική καταστροφή του ιμπεριαλισμού. Η άλλη, η πολιτική απάντηση, διαβεβαιώνει ότι δεν είμαστε εμείς υπαίτιοι για τις κακές σχέσεις μας με τις ΗΠΑ, και ότι, όπως έχουμε πολλές φορές αποδείξει, τελευταία φορά μάλιστα μετά την ήττα τους κατά την απόβαση στην Ακτή του Γκιρόν, είμαστε έτοιμοι για οποιουδήποτε είδους συμφωνία ως ίσος προς ίσον με την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
(2) Οι ΗΠΑ θεωρούν υπεύθυνη την Κούβα για τη ρήξη των μεταξύ τους σχέσεων ενώ η Κούβα κατηγορεί τις ΗΠΑ. Ποιο μερίδιο ευθύνης, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να αποδοθεί δίκαια σε σας; Εν ολίγοις, τι λάθη έχετε κάνει στους χειρισμούς σας όσον αφορά τις σχέσεις σας με τις ΗΠΑ;
Πολύ λίγα, πιστεύουμε. Πιθανόν σε τυπικά ζητήματα. Αλλά έχουμε την ακλόνητη πεποίθηση ότι έχουμε ενεργήσει για λογαριασμό μας με δίκαιο τρόπο, και ότι έχουμε προστατέψει τα συμφέροντα του λαού μας σε κάθε μας ενέργεια. Το πρόβλημα είναι ότι τα συμφέροντά μας, δηλαδή αυτά του λαού μας, και τα συμφέροντα των βορειοαμερικάνικων μονοπωλίων βρίσκονται σε σύγκρουση.
(3) Αν υποθέσουμε ότι οι ΗΠΑ αποφασίσουν να τσακίσουν την κουβανέζικη επανάσταση, ποιες είναι οι πιθανότητες να λάβουν βοήθεια από τον Οργανισμό Αμερικάνικων Κρατών;
Τα πάντα εξαρτώνται από το τι εννοούμε με τη λέξη «τσακίσουν». Αν σημαίνει τη βίαιη καταστροφή του επαναστατικού καθεστώτος με την – άμεση δε – βοήθεια του Οργανισμού Αμερικάνικων Κρατών, πιστεύω ότι υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα, επειδή η ιστορία δεν γίνεται να αγνοηθεί. Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής κατανοούν την αξία της έμπρακτης αλληλεγγύης μεταξύ των φιλικών χωρών, και δεν θα ρίσκαραν μια τόσο ριζική στροφή στην πολιτική τους.
(4) Στις διεθνείς της σχέσεις, η Κούβα συντάσσεται με το μπλοκ των αδέσμευτων ή των Σοβιετικών;
Η Κούβα συντάσσεται με το δίκαιο. Ή, όντες λιγότερο απόλυτοι, με αυτό που αντιλαμβάνεται ως δίκαιο. Δεν ασκούμε πολιτική με μπλοκ, γι’ αυτό δεν μπορούμε να συνταχθούμε με το μπλοκ των αδέσμευτων, και για τον ίδιο λόγο, δεν ανήκουμε στο σοσιαλιστικό μπλοκ. Αλλά οπουδήποτε προκύψει ζήτημα υπεράσπισης του δικαίου, εκεί θα δώσουμε την ψήφο μας – ακόμα και συντασσόμενοι με τις ΗΠΑ, αν ποτέ αυτή η χώρα αναλάβει το ρόλο του υπερασπιστή του δικαίου.
(5) Ποιο είναι το μεγαλύτερο εσωτερικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κούβα;
Είναι δύσκολο να αξιολογηθούν τα προβλήματα επακριβώς. Μπορώ να αναφέρω αρκετά: το μιλιταριστικό πνεύμα που υπάρχει ακόμα στην κυβέρνηση· η απουσία κατανόησης εκ μέρους ορισμένων κομματιών του λαού της ανάγκης για θυσίες· η έλλειψη ορισμένων πρώτων υλών για τη βιομηχανία και κάποιων μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών, που έχουν ως αποτέλεσμα αναπόφευκτες θυσίες· η αβεβαιότητα όσον αφορά το πότε θα λάβει χώρα η επόμενη ιμπεριαλιστική επίθεση· η αρρυθμία στην παραγωγή που προκλήθηκε από τη γενική επιστράτευση. Αυτά είναι μερικά από τα προβλήματα που μας απασχολούν κατά περιόδους, αλλά, αντί να μας φέρνουν σε αμηχανία, μας βοηθούν να εθιστούμε στις δυσκολίες του αγώνα.
(6) Πώς εξηγείτε τον ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό Κουβανών αντεπαναστατών και τη λιποταξία τόσο πολλών πρώην επαναστατών;
Οι επαναστάσεις δρουν κατά κύματα. Όταν ο κ. Χάμπερμαν έκανε αυτή την ερώτηση, πιθανό να ήταν ακριβής, αλλά σήμερα οι αντεπαναστάτες είναι λιγότεροι απ’ ότι πριν την απόβαση στην Ακτή του Γκιρόν. Η αντεπαναστατική επίθεση κλιμακωνόταν με αργό ρυθμό μέχρι που έφτασε στο αποκορύφωμά της στην Ακτή του Γκιρόν. Τότε ηττήθηκε και έπεσε αυτόματα στο μηδέν. Τώρα που προσπαθεί ξανά να σηκώσει κεφάλι και να καταφέρει νέα πλήγματα, ο σκοπός μας είναι να τσακίσουμε τους αντεπαναστάτες.
Οι λιποταξίες περισσότερο ή λιγότερο εξεχουσών προσωπικοτήτων οφείλονται στο γεγονός ότι η σοσιαλιστική επανάσταση άφησε πίσω της τους καιροσκόπους, τους φιλόδοξους και τους δειλούς και τώρα προχωρά μπροστά προς ένα νέο καθεστώς απαλλαγμένο από αυτή την κατηγορία σκουληκιών.
(7) Μπορούν οι χώρες της Λατινικής Αμερικής να λύσουν τα προβλήματά τους διατηρώντας το καπιταλιστικό σύστημα, ή πρέπει να ακολουθήσουν το μονοπάτι του σοσιαλισμού όπως έχει κάνει η Κούβα;
Για μας είναι βασικό ότι πρέπει να ακολουθήσουν το δρόμος της σοσιαλιστικής επανάστασης, να καταργήσουν την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, να αναλάβει το κράτος τον οικονομικό σχεδιασμό, και κάθε είδους κοινωνική πρόνοια να τεθεί στην υπηρεσία της κοινότητας.
(8) Οι ατομικές ελευθερίες, δυτικού τύπου, έχουν τελειώσει οριστικά με την κυβέρνησή σας στην εξουσία;
Αυτό εξαρτάται από το για τι ατομικά δικαιώματα μιλάμε – το ατομικό δικαίωμα, για παράδειγμα, των λευκών να αναγκάζουν τους νέγρους να κάθονται στο πίσω μέρος ενός λεωφορείου· το δικαίωμα των λευκών να κρατάνε τους νέγρους μακριά από μια παραλία ή να τους έχουν αποκλείσει από μια συγκεκριμένη λωρίδα της· το δικαίωμα της Κου Κλουξ Κλαν να δολοφονεί οποιονδήποτε νέγρο κοιτάξει μια λευκή γυναίκα· το δικαίωμα ενός Φόμπους με μια λέξη, ή ίσως το δικαίωμα ενός Τρουχίγιο, ενός Σομόζα, ενός Στρόεσνερ ή ενός Ντουβαλιέρ. Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαζόταν να οριστεί η έννοια «ατομικά δικαιώματα» με μεγαλύτερη ακρίβεια, για να ξέρουμε αν περιλαμβάνει και το δικαίωμα να καλωσορίζουμε εκστρατείες αντιποίνων που εξαπολύει μια χώρα στο βορρά.
(9) Σε τι είδους πολιτικό σύστημα προσβλέπετε για την Κούβα αφού παρέλθει η παρούσα ειδική περίοδος αναδιοργάνωσης και ανασυγκρότησης;
Σε γενικές γραμμές μπορεί να ειπωθεί ότι μια πολιτική δύναμη η οποία επαγρυπνεί για τις ανάγκες της πλειοψηφίας του λαού πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με το λαό και να ξέρει πώς να εκφράσει αυτό που ο ίδιος, μέσω της πολυφωνίας του, μόνο να υποδείξει μπορεί. Το πώς θα το επιτύχουμε αυτό είναι ένα πρακτικό καθήκον που θα μας πάρει κάποιο χρόνο. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η παρούσα επαναστατική περίοδος πρέπει να συνεχιστεί για ορισμένο χρονικό διάστημα ακόμα, και δεν είναι εφικτό να μιλάμε για δομική ανασυγκρότηση ενόσω η απειλή πολέμου στοιχειώνει το νησί μας.
